Rabu, 28 Juli 2010

Neuleuman Pangaweruh Kabahasaan Pikeun Kls 7


1.1.    Fonologi
Fonologi nya éta widang elmu  basa anu nalungtik ngenaan fonem. Sacara gurat badag fonologi ngawengku dua widang garapan, nya éta fonetik jeung fonemik.
Fonetik nya éta widang elmu  basa anu nalungtik ngenaan sora-sora basa anu aya dina ucapan (parole). Sedengkeun  ari fonemik nya éta widang fonologi anu nalungtik ngeunaan fonem-fonem.
Fonem nya éta sora basa anu pangleutikna nu ngabedakeun harti. Fonem dina basa Sunda aya dua rupa, nya éta fonem vokal jeung fonem konsonan.

1.1.1. Fonem vokal
            Dina basa Sunada vokal téh aya tujuh, nya éta;  a,  e,  u, o, i,  e’,  jeung  eu . Dina ngawangun kecap vokal téh bisa nempatan posisi di awal, di tengan jeung di tungtung, iwal ti vokal   “ e “ anu ngan bisa nempatan posisi di awal jeung di tengah wungkul.
            Geura urang titenan contona !

Vokal
awal
tengah
tungtung
Katerangan
a
anduk
palay
Nangka

e
imah
pindah
Konci

u
uncal
kusir
Palu

e'
elmu
semah
Sare

o
oray
loba
Kilo

e
engkol
bengal
-
Teu bisa ditungtung
eu
eusi
beunghar
Henteu



1.1.2.      Vokal  ngantet
Vokal ngantet nya éta vokal anu ngantet henteu kaselang kukonsonan. Vokal ngantet  aya dua rupa, nya éta vokal ngantet anu sarua, umpamana : aa, ii,  uu, oo, jeung vokal ngantet anu teu sarua, umpamana: au, ai, au, ea, jeung sajabana.

Geura urang titenan contona ieu di handap !

Vokal ngantet nu sarua
Conto              kecap\ morfem
Vokal ngantet  nu teu sarua
Conto               kecap \ morfem
ii
Tiis
Ia
miang
ee
hees, tees
Ie
rieg
aa
Caang
Iu
hiu
uu
Buuk
Io
lio
oo
Toong
Ieu
rieut


1.1.3.  Fonem Konsonan
Fonem konsonan basa Sunda ngawengku fonem: h, n, c, r, k, d, t, s, w, l, p, j, y, ny, m, g, b, ng.  Conto pamakean fonem konsonan dina kecap, di antarana bisa di titenan di handap ieu !
Konsonan
awal
tengah
tungtung
Katerangan
H
harga
tahu
Murah

N
narik
bantal
Lawon

C
cangkir
gancang
-
Teu aya konsonan tungtung
R
rieut
sirah
Lieur

K
kompor
saksi
Merak

D
daging
kuda
Kurud

T
tangkal
kentang
Petot

S
saderek
usup
Mamas

J
jimat
gajih
-

Ny
nyaba
nyair
-

M
munding
domaba
Ngosom







1.2.  Pola Engang
Pola engan nya éta kombinasai antara vokal jeung konsonan dina ngawangun engang. Jumlah engang (suku kata) dina unggal kecap téh henteu sarua, aya nu ngan saengang, dua engang, tilu engang, aya anu leuwih.  Geura urang titenan conto ieu di handap !
            Kah, tah, tuh, sok,                    :  saengang  ( teu bisa dirucat)
            da-har, nang-ka, sam-peu         :  dua engang
            ma-neh-na, in-dit-na                 :   tilu engang
            ka-ca-ma-ta, bo-bo-go-han       :   opat engang, jeung sajabana.

1.2.1.  Wangun fonem engang basa Sunda asli
            wangun fonem engan dina basa Sunda aya anu manrope sampakan (asli), jeung aya nu mangrupa  serepan tina basa asing, atawa disebut basa kosta. Wangun engang basa Sunda asli di antarana:
            1.  V                          :  a-ya,  i-eu, u-lin, eu-weuh, jsb
            2.  VK                       :  an-cin, in-dung, ang-kat, jsb
            3.  KV                       :  te-ko, re-a, ba-pa, ku-ya,
            4.  KVK                    :  ka-sur, ban-jar, un-cal,
            5.  KKV                    :  ti-bra, pra-ja, pra-muka
            6.  KKVK                 :  ra-cleng,  ra-jleng,- tu-bruk, jsb.                    

1.1.2.      Wangun fonem engang basa Sunda tina basa asing
Conto kecap anu mibanda pola engang tina basa asing, ngawengku:
            1. VKK                     :  eks-trim, eks-por,
            2.  KKKV                 :  stra-te-gi,
            3.  KKKVK              :  struk-tur,
            4.  KKVKK              :  trans-por-ta-si, kom-pleks


Tidak ada komentar:

Posting Komentar