2.2.
Babasan
Definisi
Babasan
nya éta ungkara basa winangun kecap kantetan atawa frasa, anu susunanna geus
matok sarta ngandung harti injeuman.
Jenis-j enis Babasan
2.2.1. Babasan wangun kantetan
Babasan
wangun kantetan, nya éta babasan anu diwangun ku dua kcap atawa leuwih anu
ngandung harti injeuman.
Ciri ciri babasan wangun kantetan
a.
diwangun ku dua kecap atawa leuwih / mangrupa
kecap kantetan,
b. unsur-unsurna dalit/raket teu
bisa diselapan ku unsur sejen.
Conto: gede hulu
= teu bisa jadi …. Gede jeung hulu
gede huluna
gede ka hulu
sabab, lamun diselapan ku
unsur sejen bakal ngarobah makna babasan.
c. mibanda harti imajinatif atawa harti teu sabenerna.
Conto Wangun babasan
a. gede hulu = sombong,/ adigung / asa pang hebetna
b. akal koja = kapinteran dipake nipu batur
c. kurung batok =
tara indit-inditan
d. ipis biwir = babari ceurik
e. hejo tihang =
pundah pindah tempat pagawean
f.
panas barang = sirik ku kaayaan batur
g. atah anjang = langka silih anjangan
h. amis budi = hade paroman
conto dina wangun kalimah:
a. Budak anu gede hulu mah teu
dipikaresp ku batur.
b. Abongna kurung
batok, karek ulin nepi ka Taman Topi oge geus bingun pikeun balik.
2.2.2. Babasan Wangun Frasa
Babasan
wangun frasa nya éta babasan anu diwangun ku dua kecap atawa leuwih anu
hubungan antar unsur-unsurna ranggang teu dalit, sarta ngandung harti injeuman.
Conto :
a. ngarah sahuap
sakopeun = usaha leuleutikan pikeun nyumponan
pangabutuh saharitaeun.
b. bur beureum bur hideung =
hirup senang taya kakurangan.
c. aki-aki tujuh mulud = geus kolot pisan
d.
bali geusan ngajadi
= lemah cai kalahiran
e. dug hulu pet nyawa =
usaha satekah polah
f.
hutang salaput hulu
= hutang kaditu kadieu
g.
kandel kulit beungeut
= jalma euweuh ka era
h.
murag bulu bitis
= teu betah cicing di imah
Conto dina wangun kalimah:
.1. Dewi mah kandel kulit beungeut bobogohan
jeung nu boga salaki.
2.
Sinta mah keur meujeuhna murag bulu bitis tara aya wae di imah.
2.2.3. Babasan Wangun
Rundayan
Babasan
wangun rundayan, nya éta babasan anu ngaliwatan proses ngararangkenan, boh
binaraung jeung ngarajek, ngantetkeun
boh heunteu, sarta ngandung harti injeuman.
Conto :
a.
disakompetdaunkeun = disaruakeun jeung kasalahan batur
b. dibejerbeaskeun = dibejakeun sabenerna
c.
geutas harupateun
= gancang napsu
d. dibabuklalaykeun = dibabuk ka kenca katuhu
e.
ngabuntut bangkong
= teu puguh tuluyna
f.
paanteur-anteur julang
= silih anteurkeun
g.
buntut kasiran
= medit
h.
ngadaun ngora
= kaayaan jadi rame
Conto dina wangun kalimah:
1.
Koruptor téh ngabejerbeaskeun kalakuanana di persidangan.
2.
Pa Memed mah katelah buntut kasiran, sok sanajan geus jadi kapala oge.
2.3.
Paribasa
Paribasa
nya éta ungkara basa anu diwangun ku dua frasa atawa leuwih anu eusina manrope
luang jeung papagon hirup di masarakat, sarta ngandung harti injeuman.
Paribasa
sunda dibagi tilu golongan, nya éta (1) paribasa wawaran luang, (2) paribasa
pangjurung laku lampah hade, (3) paribasa panyaram lampah salah.
2.3.1.
Paribasa Wawaran Luang
Paribasa
wawaran luang mangrupa paribasa anu
eusina ngebrehkeun pangalaman di masarakat anu geus lumrah sarta jadi bahan
picontoeun/babandingan hirup.
Conto :
a. adat kakurung ku iga = kabiasaan anu hese dipiceunna
b.
buruk buruk papan jati
= goreng-goreng oge dulur
sorangan moal
ngantep lamun meunang kasusah
c.
awewe dulang tinande
= istri mah kudu nurut kasalaki
d.
deukeut-deukeut anak taleus
= deukeut tapi euweuh nu
nyahoeun
e.
dihin pinasti anyar pinanggih
= takdir tos ditangtukeun ku
Alloh
f. gede gunung pananggeuhan =
boga andelan dulur beunghar
a.
halodo sataun lantis ku hujan
sapoe = kahadean anu mangtaun-taun
leungit ku sakali kagorengan
g. kawas bueuk meunang
mabuk = ngeluk taya tangan pangawasa
h. katempuhan buntut maung = batur anu boga
dosana, urang anu katempuhanana
2.3.2.
Paribasa Pangjurung Lakulampah Hade
Nya
éta paribasa anu eusina ngebrehkeun hiji hal nu dipigawe atawa mangrupa nasehat.
Conto :
a. kudu nete taraje nincak hambalan = kudu puguh tahapanana lamun
migawe
pagawean
b. kudu bisa ngeureut neundeun saeuitik
mahi loba nyesa = kudu apik dina nyekel harta benda
supaya boga bekel
c. kodu bodo alewoh = lamun
teu nyaho kudu daek tatanya
d. kudu hade gogog, hade tagog = sopan santun, hade tatakrama
e. kudu ka cai jadi saleuwi, kadarat jadi
salogajk
= sauyunan silih pihapekeun
f. kudu leuleus jeujeur liat tali = kudu loba tinimbangan
g. landung kandungan laer aisan = kudu gede tinimbangan
h. kudu loba luang jeung daluang = loba pangalaman jeung
pangaweruhna
2.3.3.
Paribasa Panyram lampah salah
Nya
éta paribasa anu eusina mangrupa panyaram pikeun ngalakukeun hiji hal anu matak
ngarugikeun.
Conto :
a.ulah agul ku payung butu = ulah agul ku turunan
b. ulah adean ku kuda beureum = ulah ginding ku pakean meunang
nginjeum
c.ulah biwir nyiru robengeun = resep nyaritakeun kagorengan
batur
d.ulah bodo kawas kebo = bodo kacida
e. ulah dagang oncom rancatan emas = ngalakukeun hiji hal nu teu saimbang
f. ulah kokoro manggih mulud = sarakah makmak mekmek
g. ulah siga lauk buruk milu mijah = marok marokeun maneh
h.ulah meumpeun carang ku ayakan =
api- api teu nyaho padahal nyaho